Ansiklopedilere Göre Samaryum (Sm Simgeli), Atom Sayısı 62, Atom Ağırlığı 150,4, Yoğunluğu 7,75 olan ve seyrek bulunan bir element. Kısaca “sinema endüstrisinde aydınlatmada ve kanser tedavisinde kullanılır” denilse de durum hiç öyle değil.
Samaryumu değerli yapan asıl özelliği yüksek sıcaklığa dayanıklı ve yüksek sıcaklıklarda bile manyetik özelliklerini koruyabilmesi yani diğer mıknatıslar yüksek sıcaklıklarda mıknatıs özelliklerini kaybederken Samaryum-Kobalt (Smco) Mıknatıslar Mıknatıs Özelliklerini Koruyabiliyor Olmasıdır. Bu Özelliği Samaryumu;
-Uçak Yön Bulma Sistemlerinde
-Radar Ve Füze Kontrol Sistemlerinde
-Savunma Sistemleri Elektroniğinde
-Jet Motor Kontrol Sistemlerinde
-Uydularda, Kullanılmasında Vazgeçilmez Yapmaktadır.
Dünya Samaryum üretiminin yüzde 85-90’nını tek başına üreten Çin, 4 Nisan 2025 tarihinde nadir toprak elementlerinden 7 tanesinin ve bu metallerden üretilen mıknatısların ihracatını durdurduğunu ilan etti. Bundan sonra ihracat özel izinle yapılabilecekti. Amaç nükleer silah imalatını önlemekti. Ancak gerçekte amaç Amerikan silah sanayini zora sokmaktı. Örneğin sadece F35 uçaklarında kullanılan samaryum bile uçak başına 23 kilogram samaryum mıknatısına eşittir.
Amerika yıllar önce bu durumu önlemek için iki amerikan firmasını samaryum üretimi için teşvik etse de mali ve çevresel sebeplerle başarılı olamadılar. ABD, Çin’in ürettiği bazı ürünlere yüzde 100 gümrük vergisi koyup; Çin’i çözmeye çalışsa da henüz net bir çözüme ulaşmış değildir. Görüldüğü gibi, dünya silah ve savunma sanayi ürünlerinin kalitesi tamamen nadir toprak elementlerine bağlıdır. Bu elementeri bulan, saflaştıran ve ürünlerinde kullanmayı başarabilen ülkeler geleceğin teknolojisini üretebileceklerdir. Sayıları 17 olan bu elementler için “Geleceğin Petrolü” denilmesinin sebebi budur.
Çin’den sonra NTE maden rezervlerinin en çok bulunduğu ülkeler Türkiye ve Ukrayna olarak ortaya çıkmaktadır. ABD zorla da olsa bu maden rezervlerine el koysa da Rusya’nın bu sahaları kolay kolay ABD’ye bırakmaya niyeti yoktur. Bilindiği gibi aynı elementlere kendilerinin de ihtiyacı vardır.
Ülkemize gelince, NTE maden yatakları Eskişehir’in Beylikova ilçesindedir. Dünyanın ikinci büyük rezervidir. Bu rezervde konumuz olan samaryum mevcuttur. İlk grupta işlenecek elementlerdendir. Beylikova ilçesine kurulan deneme üretim ve saflaştırma tesisi çalışmalarına devam etmektedir. Umudumuz en kısa sürede saflaştırma tesislerinin tamamlanması ve üretime başlamasıdır. Maalesef ülke olarak en büyük problemimiz muhalefet ve kuyruğu “istemezük” lobisidir. NTE rezervlerinin açıklanmasından itibaren önce ÇED gerekçesiyle Büyükşehir Belediyesince, mahkemeye durdurma için başvuru yapılmıştır. hem de “ivedilikle” durdurulması başvurusu başarısız olunca konuyu meclis kürsüsüne taşıdılar. “radyasyon” tehlikesi dahil, 1977’de Fransızların olumsuz rezerv kararı verdiğine kadar yapılacak ilçe duble yollarının yapımı dururken maden çıkarmaya çalışmanın doğru olmayacağına kadar, hatta TÜLOMSAŞ’ın isminin neden değiştirildiğine kadar onlarca alakasız konu art arda konulmuş ve NTE elementlerinin neden çıkartılmaması gerektiği açıklanmaya çalışılmıştır.
Anlaşılmayan konu, aynı kadronun birdenbire bu kadar değerli ürünlerin ABD’ye peşkeş çekileceğini ileri sürerek, NTE rezervlerinin acilen işletmeye alınmasını istemek üzere söz konusu prototip tesisin önünde tam kadro fotoğraf vermeleridir. Muhalefetin 5 yıl geriden gelse de konuyu anlaması sevindiricidir. Yemin edemesem de “nasıl engelleriz” diye hala formül aradıklarından eminim.
Saygılarımla
