1700’lerin sonundan başlayarak Anadolu’ya göçmüş olan Tatarların önemli bir kısmı Eskişehir, Polatlı arasında kalan geniş düzlüklere yerleştirilmişti. Özellikle 1853-1856 yılları arasındaki Kırım Savaşı sonrası büyük kafileler halinde Anadolu’ya göç etmek zorunda kalmışlar. Tatarlar geldikleri topraklardaki geleneklerini burada da devam ettirmişler. Tatarlar, Kırım ve Balkanlar’da olduğu gibi tarım ve hayvancılıkla geçimlerini sürdürdüler. DolayIsıyla tarım ve hayvancılık ürünleri yemeklerine yansıdı. Özellikle kırsal kesimde Tatar mutfağının en önemli aracı “Peş”adı verilen fırındır. Peş, Tatar mutfağında önemli yeri olan hamur işlerinin yanı sıra odanın ısıtılmasında da kullanıyordu. Ancak Peş günümüzde pek az Tatar köyünde görülebiliyor ancak.
- Tatar mutfağındaki yemekler şöyle sıralanabilir:
Çorbalar arasında; Alişke Çorbası, Borç çorbası, Kaşık börek, Kuzu sorpası, mercimekli Laşka çorbası, Ovmaç çorbası, Toyga çorbası...
Tatar mutfağı et ağırlıklı bir mutfak olarak bilinir. Koyun ve sığır eti yoğun olarak kullanılır.
Çeşitli kebaplar ve köfteler bu toplum tarafından sevilerek tüketilir. Kakaç gibi güneşte kurutularak ve pastırma biçiminde saklanan et çeşitleri de vardır.
Tatar mutfağının hamur işleri ve et ağırlıklı olduğunu söyleyebiliriz. En popüler hamur işlerinden biri olan “Çi börek”; Çiğ börek, Şır börek, Şu börek gibi adlarla da anılıyor.
Tatarların bebek doğumlarında akrabaların bir araya gelerek “Cıyın” adını verdikleri kutlamalarında “Göbete” adını verdikleri börek ile birlikte hoşaf ikram etmeleri adet olmuştur. Göbete çapı 85 cm olan sinilerde pişen bir börek çeşididir.
Yapılışı ise:
Un, su, tuz ile birlikte oldukça sert bir hamur hazırlanır. Çokça yoğrulur. Açılan yufkalar siniye aralarına yağ sürülerek üst üste yerleştirilir. Orta kısmına kıyma ve pirinç ile hazırlanan iç konur. (kıyma yerine piliç eti de olabiliyor)
Fırında piştikten sonra “göbete” birer kişilik dilimler halinde kesilerek servis yapılıyor. Yanında çoğunlukla hoşaf ikram ediliyor. Tercihe göre yoğurt veya ayran ile birlikte de yenebiliyor.
Göbete hamuru ve içi kullanılarak poğaça şeklinde hazırlanan bir börek çeşidi de “Kavurma börektir.”
Düğün sahiplerine ve bebek kutlamalarına veya yeni ev sahip olanlara ziyarete gidildiğinde götürülen bir börek çeşididir.
Yine düğün yapanlara, düğün gününden önce yakın akrabalar tarafından götürülen bir börek türü de “karanfilli yağlı kurabiyedir.”
Cenaze törenlerinde ise “kıygaşa” denilen mayalı hamur pişirilir.
Tatarların “Şöven karan” dedikleri dökme demirden yapılmış yarım küre biçimindeki kaplarda bol yağ içinde çibörek, kıygaşa türünden hamur işleri kızartılıyor.
Aynı zamanda “kıygaşa” arife ve Kandil günlerinde yapılan bir hamur işidir. İçine kıymalı iç konularak da kızartılabiliyor.
Ayrıca Tatarlar tarafından çok sevilen bir hamur işi de “Katlama” denilen yağda kızartılan bir yiyecektir. Sıcak ilken katlama üzerine toz şeker serpilir.
Kızartılarak yapılan bir başka hamur türü de “kıyık”tır.
Tatar aşlarından çok bilinen “çibörek, tabak börek, sarı burma, tava lokumu ve kalakay” da çok meşhurdur.
Göçle gelen Kırım Tatarlarının gelenekleri ve yemekleri ile Eskişehir yerelinde kendi örf ve adetlerini belirgin olarak yansıttığını gözlemlemek mümkündür.
Kırım Tatarlarının mutfaklarında yer alan yiyeceklerin başında genelde un kullanılarak yapılan hamur işlerinin yanında çorbaların, et yemeklerinin, tatlıların ve çeşitli hoşafların da yer aldığı görülüyor.
