- Bize kısaca kendinizi tanıtır mısınız? Marka alanına ilgi ve alakanız nasıl başladı?
Çok küçük yaşlardan beri farkında olmadan bu alana ilgim ve alakam var diyebilirim. Henüz ilkokulda yaşıtlarım “Coca-Cola”sını afiyetle yudumlarken, ben ellerindeki şişelerin üzerindeki yazıları, amblemleri, logoları merakla incelerdim. Televizyon reklamlarına da ciddi ilgim vardı. Bir ürün veya hizmetin diğerlerine göre neden daha fazla tercih edildiği, neden daha fazla akılda kaldığı gibi konularda kafa yorardım. Üniversite yıllarımda hukukun da hayatıma girmesiyle, fikri ve sınai hakların tümüne ilgi duymaya başladım. 2017 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra avukatlık stajımı da fikri ve sınai haklar alanında Türkiye’nin önde gelen bürolarından biri olan Yıldırım Hukuk Bürosu’nda tamamladım. Avukatlık stajımı yaptığım esnada Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından düzenlenen Marka Vekilliği Sınavına girerek çok sayıda aday arasından sınavı kazandım ve Marka Vekilleri Siciline kayıt oldum. Yürüttüğüm avukatlık hizmetinin yanında hâlen BG Marka Patent bünyesinde marka vekili olarak görev yapmaktayım.
- Marka vekili tam olarak ne iş yapar, ne tür hizmetler verir?
TÜRKPATENT nezdinde başvuru, tescil, devir, lisanslama vb. her türlü işlemi gerçek kişi veya tüzel kişiler elbette kendileri yapabilirler. Ancak temsil yoluyla vekâleten işlem yaptırmak istiyorlarsa yasal mevzuata göre ancak Marka-Patent vekilleri aracılığıyla işlem yaptırabilmektedirler. Marka vekili ise başvuru sahiplerini TÜRKPATENT nezdinde marka, tasarım, coğrafi işaret ve geleneksel ürün adları konularında işlemler için temsil etme, danışmanlık yapma ve sınai hakların korunması için gerekli işlemleri yapma konusunda yetkilere haiz kişidir.
- Marka olarak nelerin tescil edilmesi mümkündür? Her şeyi marka olarak tescil edebilir miyiz?
Ne yazık ki her işaretin marka olarak tescili mümkün değildir. Ülkemizde yasal mevzuata göre harflerin, sözcüklerin, şekillerin, renklerin, sayıların, sesler ile malların ve ambalajların şekli marka olarak tescil edilebilir. Renk markalarına “Milka”nın herkesçe bilinen “lila” renk markasını örnek verebiliriz. Şekil markalarına ise “Coca-Cola”nın kendine özgü şişe şekil markasını örnek verebiliriz. Son yıllarda kokuların, tatların marka olarak tescili tartışılmaktadır. Dünyada farklı uygulamalar olmakla birlikte, ülkemizde koku ve tatların marka olarak tescili günümüzde mümkün değildir. Ancak ABD’de “erik çiçeği kokulu dikiş ipliği”nin tesciline izin verilmiştir.
- Markanın tescili ne tür bir koruma ve avantaj sağlar? Okuyucularımıza bu konuda önerileriniz nelerdir?
Öncelikle belirtmek gerekir ki marka hukukunda kural “önce gelen alır” ilkesidir. Dolayısıyla markanız siz tescil başvurusu yapana kadar bir başkasının aklına gelirse ilk başvuran kural olarak önceliklidir. Bu nedenle önerim kullanmakta olduğunuz markanız tescilsiz ise derhal tescil sürecini başlatmanız olacaktır. Markanızı tescillemeniz hâlinde elinize markanızın adeta tapusunu almış olursunuz. Tescil halinde marka başvuru tarihinden itibaren on yıl boyunca korunmaktadır. Onar yıllık dönemler halinde bu sürenin uzatılması mümkündür. Marka tescili hak sahibine markasının aynısının ve/veya benzerinin özellikle tescil kapsamındaki sınıflarda bir başkası tarafından kullanımını engelleme hakkı tanımaktadır. Marka sahibi olarak markayı bizzat kullanabilir veya bir başkasına lisans verebilirsiniz. Tescilli markanızı devredebilir, rehin edebilir, teminat gösterilebilir ve hatta miras dahi bırakabilirsiniz. Tescilli marka aynı zamanda piyasadaki rekabet gücünüzü ve itibarınızı da arttıracaktır. Üstelik tescilli markanın izinsiz kullanımı hâlinde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezaları ile de karşı karşıya kalınabilir. Bu yönüyle marka tescili aynı zamanda ciddi bir caydırıcılık unsurudur.
- Marka tescili maddi açıdan külfetli midir?
Az önce belirttiğim üzere tescilli marka, sahibine çok ciddi bir koruma ve avantaj sağlamakta. Üstelik bu korumanın on yıl gibi uzun bir süre olması dikkate alındığında marka tescili için harcanacak miktarlar çok cüzi kalmaktadır.
- Türkiye’de tescilli bir marka yurt dışında da korunur mu?
Bir marka “Ülkesellik” ilkesi gereği hangi ülkede tescil edilmiş ise kural olarak yalnızca o ülkede korunur. Dolayısıyla hangi ülkede koruma sağlamak istiyorsanız o ülkede markanızı tescil ettirmeniz gerekmektedir. Ancak Türkiye’de tescilli bir markanız olması hâlinde ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşme hükümleri çerçevesinde yurtdışı marka tescillerinde de bazı avantajlar ve öncelikler elde edilebilir.
- Marka tescilinin ülkemiz açısından önemi nedir?
Günümüz dünyasında işletme ve şirketlerin maddi varlıklarından ziyade gayri maddi varlıkları öne çıkıyor. Sizin şirketinize ait onlarca gayrimenkul, otomobil, bilgisayar, ofis mobilyası olsa da başka bir şirket yalnızca soyut bir değer olan marka değeri ile sizden çok daha ileride olabiliyor. Brand Finance verilerine göre 2020 yılı itibariyle 1.9 milyar dolarlık marka değeri ile Türk Hava Yolları en değerli markamız. Dünyanın en değerli şirketlerinden Amazon’un yalnızca marka değeri ise 190 milyar dolar. Amazon yalnızca marka değeri ile içerisinde Ziraat Bankası, Turkcell, Arçelik, Türk Telekom’un da bulunduğu ülkemizin en değerli on markasının değerini satın alabilecek güçte. İşte bu nedenle tek dünyada bizde varız diyebilmek için tek çaremiz var her alanda “markalaşmak” ve bu işe ciddi şekilde kafa yormak.
